استوماتیت

استوماتیت ؛ دنچر و مراقبت پرستاری در استوماتیت و درمان استوماتیت آفتی و اورمیک همگی در سایت فال و خواب . امیدواریم این مطلب مورد توجه شما سروران گرامی قرار گیرد.

استوماتیت (به انگلیسی: stomatitis) عبارت است از التهاب فراگیر دهان (شامل مخاط دهان، لب‌ها، زبان و کام‌) که دارای دو نوع اصلی است: استوماتیت هرپسی حاد و استوماتیت آفتی (زخم دهان) که شایع‌تر است. سایر انواع عبارتند از ژنژیویت، پریودنتیت، کاندیدیاز (برفک) و آنژین ونسان ( نوعی عفونت باکتریایی گلو ) .استوماتیت ممکن است نشانه‌ای از یک اختلال زمینه‌ای جدی‌تر باشد.

علائم استوماتیت

التهاب دهان، قرمزی و خونریزی، درد خفیف تا شدید، زخم‌های دهان، تنفس بدبو استوماتیت. ممکن است با بی‌اشتهایی، خستگی، تب و تحریک‌پذیری همراه باشد.

شرح بیماری استوماتیت

استوماتیت‌ عبارت‌ است‌ از التهاب‌ فراگیر دهان‌ (شامل‌ مخاط‌ دهان، لب‌ها، زبان و کام‌) که‌ دارای‌ ۲ نوع‌ اصلی‌ است‌: استوماتیت‌ هرپسی‌ حاد و استوماتیت‌ آفتی‌ (زخم‌ دهان‌) که‌ شایع‌تر است‌. سایر انواع‌ عبارتند از ژنژیویت، پریودنتیت، کاندیدیاز (برفک‌) و آنژین و نسان‌. استوماتیت‌ ممکن‌ است‌ نشانه‌ای‌ از یک‌ اختلال‌ زمینه‌ای‌ جدی‌تر باشد.

مدت زمان بر طرف شدن علائم استوماتیت

بستگی دارد بیمار به کدام یک از انواع این بیماری مبتلا شده باشد. اگر استوماتیت ناشی از ویروس باشد شامل قرمزی و ورم لثه است و بیشتر در کودکان ۲ تا ۳ ساله دیده می شود. زخم هایی که بیشتر روی لثه ایجاد می شود دردناک است و کودک نمی تواند تغذیه کند و باعث بیقراری و گریه کودک می شود. این بیماری خود به خود و بعد از گذشت دوره خاصی که معمولا یک هفته یا کمتر است از بین می رود. استوماتیتی که ناشی از رادیوتراپی و به قول عوام به دنبال برق گذاشتن به وجود می آید، باعث بروز قرمزی و سوزش دهان و بروز زخم هایی در دهان می شود و غذاخوردن را با مشکل مواجه می کند. در واقع می توان گفت تا زمانی که رادیوتراپی ادامه دارد،این مشکل هم وجود دارد. معمولا بعد از اتمام دوره رادیوتراپی، ۲ تا ۳ هفته طول می کشد تا آنها کاملا بهبود یابند. در استوماتیت آفتی زخم هایی گرد یا بیضی شکل، زردرنگ یا خاکستری با حاشیه قرمز و تا حدی برجسته و بیشتر در جلوی دهان یا پشت لب، در کف دهان، زیر و کناره های زبان ایجاد می شوند. آفت ها انواع مختلفی از جمله انواع کوچک و بزرگ دارند و علایم التهابی از خود نشان می دهند.

علل استوماتیت

عفونت‌

تروما

خشکی‌

تحریک‌کننده‌ها

عوامل‌ سمی‌

بیش‌ حساسیتی‌

بیماری‌های‌ خودایمنی‌

کمبود ویتامین‌

کم‌خونی‌

گاهی‌ ناشناخته‌

استوماتیت زخم های دهانی

این عارضه به عنوان زخم آفتی نیز شناخته شده و بخشی از شایع ترین علت استوماتیت است. زخم های ایجاد شده به این علت زرد و سفید رنگ هستند و حلقه های بیرونی آن ها قرمز می باشد. این زخم ها به صورت جداگانه یا خوشه ای نیز شکل می گیرند و معمولا در داخل لب ها یا گونه ها یا روی زبان ایجاد می شوند. زخم های دهانی منجر به درد حاد و موقت می شوند. در موارد خفیف این زخم ها طی ۴ تا ۱۴ روز بهبود می یابند. اما در موارد شدیدتر که از هر ۱۰ زخم ۱ مورد آن چنین شرایطی را دارد، دوره بهبودی تا ۶ هفته نیز طول می کشد. هر فردی می تواند به این زخم ها مبتلا شود اما زنان و نوجوانان کمتر از ۲۰ ساله بیشتر آن را تجربه می کنند. این زخم ها می توانند ارثی باشند اما مسری نیستند.

استوماتیت زخم های سرد

تبخال، زخم های کوچک دردناک و پر از مایع هستند که معمولا در لب ها یا اطراف آن در نزدیکی لبه دهان رخ می دهند. ویروس هرپس (HSV) علت این بیماری می باشد. قبل از ایجاد ضایعات این نوع زخم فرد احساس درد، سوزن سوزن شدن و حساسیت به لمس دارد. زخم های خفیف معمولا پوسته زرد رنگ خشک دارند. طول دوره درمان تبخال معمولا حدود ۵ الی ۷ روز طول می کشد و می توانند عود کنند. این زخم ها بسیار مسری هستند.

عوامل افزایش دهنده خطر استوماتیت

آلرژی به غذا یا داروها، سیگار کشیدن، دندان مصنوعی، استرس روحی، اضطراب، دندان‌های ناهموار، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، سوء مصرف الکل، غذاهای داغ یا چاشنی‌ها، حساسیت به دهان‌شویه ها، رنگ شکلات‌ها، رژ لب عوارض جانبی داروها، مواجهه شغلی با رنگ‌ها، فلزات سنگین، بخار اسید، غبار صنعتی

داروهای استوماتیت

در صورتی‌ که‌ بتوان‌ علت‌ زمینه‌ای‌ را کشف‌ کرده‌ داروها به‌ طور خاص‌ متوجه‌ آن‌ خواهند بود.

ممکن‌ است‌ شست‌وشو دهنده‌های‌ بینی‌ یا قرص‌های‌ خوراکی‌ تجویز شوند.

داروهای‌ بی‌حس‌کننده‌ موضعی‌ ممکن‌ است‌ مفید باشند.

در صورت‌ مشخص‌ شدن‌ عامل‌ مسبب‌، داروهای‌ ضد قارچ‌، ضد باکتری یا استروئیدی‌ موضعی‌

مکمل‌های‌ ویتامینی‌ در صورت‌ نیاز

درمان موضعی استوماتیت

درمان موضعی برای کاهش درد و سرعت بخشیدن به بهبودی مستقیما روی پوست مالیده می شوند. انواع درمان موضعی عبارتند از: کورتیکواستروئیدهای موضعی: هدف این درمان از بین بردن علائم است تا فرد بتواند بدون درد و نارحتی غذا و نوشیدنی بخورد. آنتی بیوتیک های موضعی: این داروها معمولا در قالب ژل و شستشو دهنده ها هستند و خواص ضد التهابی و آنتی بیوتیکی دارند. بی حسی موضعی: این داروها، داروهای خفیف می باشند و عمدتا بدون نسخه قابل تهیه هستند و برای کاهش موقت درد، مستقیما روی زخم مالیده می شوند. Kanka: یک محصول بدون نسخه است که موجب کاهش موقت درد می شود.

عواقب استوماتیت

در اکثر موارد در عرض ۲-۱ هفته و در سایر موارد ۳-۲ هفته بهبود می‌یابد. برخی نیازمند درمان هستند و سایرین خود به خود بهبود می‌یابند. پیامدهای دیگر به اختلال زمینه‌ای بستگی دارد.ممکن است پس از درمان عود کند.اختلال زمینه‌ای ممکن است عوارض خطرناکی دربر داشته باشد.

درمان استوماتیت

درمان بسته به علت که گاهی تعیین آن مشکل است فرق می‌کند . معاینه فیزیکی لازم است و گاهی تهیه گستره یا کشت ضایعات عامل مسبب را مشخص می‌کند . بهداشت کامل دهان مهم است. ترک سیگار، بررسی تناسب دندان‌های مصنوعی با لثه‌ها . در صورتی که بتوان علت زمینه‌ای را کشف کرده داروها به طور خاص متوجه آن خواهند بود. ممکن است داروهای ضد قارچ، ضد باکتری یا استروئیدی موضعی، شست‌وشو دهنده‌های بینی یا قرص‌های خوراکی تجویز شوند . گاه داروهای بی‌حس‌کننده موضعی و مکمل‌های ویتامین مفید هستند.

فعالیت و رژیم‌ غذایی در بیماری استوماتیت

در فعالیت محدودیت‌ لازم‌ نیست‌. ممکن‌ است‌ لازم‌ باشد از غذاهای‌ چاشنی‌دار یا غذاهایی‌ که‌ سفت‌، تیز یا خشک‌ هستند، اجتناب‌ شود. از هر غذایی‌ که‌ یک‌ واکنش‌ آلرژیک‌ برانگیزد، خودداری‌ کنید.مصرف ویتامین آ و مواد غذایی حاوی این ویتامین در ترمیم مخاط دهان کمک کننده است و التهاب را کاهش می دهد. این افراد باید از مصرف مواد غذایی تند یا شور که باعث بروز سوزش می شوند خودداری کنند. مصرف بیش از حد غذاهای تند به مخاط دهان آسیب می رسانند و مخاط را از حالت طبیعی نرم خارج می کنند که باعث کاهش مقاومت مخاط به میکروب ها، عوامل سرطان زا و عفونی می شود. به همین دلیل در جوامعی که مصرف غذاهای تند در آنها رایج است، احتمال بروز استوماتیت و سرطان های دهان در حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد بیشتر از سایر جوامع است.

جلوگیری از استوماتیت

اقدامات احتیاطی اساسی وجود دارد که افراد می توانند برای جلوگیری از بازگشت استوماتیت از آن ها استفاده کنند. این روش ها عبارتند از:

استفاده از دهانشویه ضد عفونی کننده و غیر الکلی

درمان خشکی مزمن دهان

استفاده از مسواک نرم

تغذیه مناسب و مرطوب نگه داشتن بدن

مراجعه منظم به دندانپزشک