تب مالت

تب مالت علائم تب مالت مهم‌ترین بیماری‌ مشترک بین انسان و دام همگی در سایت فال و خواب. امیدواریم این مطلب مورد توجه شما سروران گرامی قرار گیرد.

تب مالت (Brucellosis)

تب مالت، که با نام بروسلوز نیز شناخته می‌شود، یک بیماری عفونی است که عمدتاً از حیوانات (به‌ویژه دام‌هایی مانند گاو، گوسفند، بز، و شتر) به انسان منتقل می‌شود. عامل این بیماری باکتری‌های جنس بروسلا (Brucella) هستند. راه اصلی انتقال به انسان از طریق مصرف محصولات لبنی غیر پاستوریزه، گوشت آلوده نیم‌پز، یا تماس مستقیم با بافت‌ها و ترشحات حیوانات آلوده است. این بیماری می‌تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند که از خفیف تا شدید متغیر هستند و اغلب به صورت نوسانی ظاهر می‌شوند، به همین دلیل به آن “تب مواج” نیز می‌گویند. تب مالت می‌تواند هر ارگانی از بدن را درگیر کند، اما بیشتر سیستم عضلانی-اسکلتی، مفاصل، و سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در صورت عدم درمان صحیح، می‌تواند مزمن شده و عوارض طولانی‌مدتی ایجاد کند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب با آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از مزمن شدن بیماری و کاهش شدت علائم ضروری است.

عوارض بعد از درمان تب مالت

حتی پس از درمان موفقیت‌آمیز تب مالت با آنتی‌بیوتیک‌ها، برخی بیماران ممکن است با عوارض و مشکلات طولانی‌مدت مواجه شوند. این عوارض می‌توانند شامل دردهای مفصلی و عضلانی مزمن، خستگی مداوم، افسردگی، و مشکلات عصبی باشند که گاهی اوقات ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از اتمام درمان ادامه پیدا می‌کنند. یکی از شایع‌ترین عوارض پس از درمان، آرتریت بروسلایی است که می‌تواند منجر به التهاب و درد در مفاصل مختلف، به‌ویژه مفاصل بزرگ مانند زانو و ران شود. همچنین، درگیری سیستم عصبی مرکزی (نوروبروسلوز) می‌تواند به عوارضی مانند سردردهای مزمن، مننژیت، مشکلات شناختی، و نوروپاتی منجر شود. در موارد نادر، عفونت می‌تواند به قلب (اندوکاردیت) یا سایر ارگان‌ها آسیب برساند. این عوارض، نشان‌دهنده اهمیت تشخیص و درمان به‌موقع و کامل تب مالت است تا از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری شود و کیفیت زندگی بیمار حفظ گردد.

علائم تب مالت

علائم تب مالت بسیار متنوع هستند و می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، اما شایع‌ترین آن‌ها شامل تب نوسانی و مواج (که معمولاً در شب افزایش یافته و صبح کاهش می‌یابد)، تعریق شبانه شدید، خستگی مزمن، دردهای عضلانی و مفصلی، سردرد، و کاهش وزن است. این علائم ممکن است به تدریج و طی چند هفته ظاهر شوند و اغلب با بیماری‌های شایع‌تر اشتباه گرفته می‌شوند، که تشخیص آن را دشوار می‌کند. در برخی موارد، تب مالت می‌تواند باعث بزرگی طحال و کبد (هپاتواسپلنومگالی)، التهاب غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی)، و دردهای شکمی نیز شود. در مردان، التهاب بیضه (اپیدیدیموارکیت) یکی از علائم شایع است. از آنجایی که علائم تب مالت غیراختصاصی هستند و می‌توانند شبیه به بسیاری از بیماری‌های دیگر باشند، تاریخچه تماس با حیوانات یا مصرف محصولات لبنی غیرپاستوریزه در تشخیص بسیار کمک‌کننده است.

آزمایش تب مالت مثبت

آزمایش تب مالت مثبت به معنای تأیید وجود عفونت با باکتری بروسلا در بدن فرد است. رایج‌ترین روش‌های تشخیصی شامل آزمایش رایت (Wright agglutination test) و ۲ME (Mercaptoethanol test) هستند که آنتی‌بادی‌های ضد بروسلا را در خون شناسایی می‌کنند. تیتر بالای آنتی‌بادی در آزمایش رایت (معمولاً ۱/۱۶۰ یا بالاتر) همراه با علائم بالینی، نشان‌دهنده عفونت فعال است. آزمایش ۲ME نیز برای افتراق عفونت حاد از مزمن و تشخیص آنتی‌بادی‌های مقاوم‌تر استفاده می‌شود. علاوه بر این آزمایش‌های سرولوژیک، کشت خون یا نمونه‌برداری از مغز استخوان برای ایزوله کردن باکتری بروسلا، به عنوان استاندارد طلایی تشخیص تب مالت در نظر گرفته می‌شود، اما این روش زمان‌برتر و پیچیده‌تر است. مثبت شدن این آزمایش‌ها، به همراه شرح حال بالینی و علائم فرد، تأییدکننده تشخیص تب مالت است و نیاز به شروع فوری درمان با آنتی‌بیوتیک‌های مناسب دارد تا از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جلوگیری شود.

علائم تب مالت استخوانی

تب مالت استخوانی، یا آرتریت بروسلایی، یکی از شایع‌ترین و جدی‌ترین عوارض تب مالت است که در آن باکتری بروسلا به استخوان‌ها و مفاصل حمله می‌کند. علائم اصلی این نوع تب مالت شامل درد شدید و مزمن در مفاصل و استخوان‌ها، به‌ویژه در ستون فقرات (ساکروایلئیت یا اسپوندیلیت)، مفاصل بزرگ مانند زانو، ران، شانه، و مچ دست است. این درد اغلب با تب، تعریق شبانه، و خستگی همراه است و می‌تواند حرکت فرد را محدود کند. التهاب و سفتی مفاصل، به‌ویژه در صبح، نیز از دیگر علائم رایج است. درگیری ستون فقرات می‌تواند منجر به درد کمر، محدودیت حرکت، و در موارد شدید، حتی تغییر شکل مهره‌ها و فشار بر نخاع شود. تشخیص تب مالت استخوانی معمولاً با ترکیبی از علائم بالینی، آزمایش‌های خون (از جمله آزمایش‌های التهابی مانند ESR و CRP) و تصویربرداری (مانند رادیوگرافی، MRI یا سی‌تی‌اسکن) از مفاصل و استخوان‌های درگیر صورت می‌گیرد. درمان این نوع تب مالت طولانی‌تر و پیچیده‌تر بوده و نیازمند دوره‌های طولانی‌تر آنتی‌بیوتیک‌درمانی است.

درمان قطعی تب مالت

درمان قطعی تب مالت معمولاً شامل یک دوره طولانی‌مدت مصرف ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها است. به دلیل توانایی باکتری بروسلا در پنهان شدن درون سلول‌ها و خطر عود بیماری، استفاده از تنها یک آنتی‌بیوتیک کافی نیست و درمان ترکیبی ضروری است. رایج‌ترین رژیم‌های درمانی شامل ترکیبی از داکسی‌سایکلین به همراه ریفامپین یا استرپتومایسین (و گاهی اوقات جنتامایسین) است. طول دوره درمان معمولاً بین شش هفته تا چند ماه متغیر است و بسته به شدت بیماری، درگیری ارگان‌های خاص (مانند استخوان‌ها یا سیستم عصبی) و پاسخ بیمار به درمان، توسط پزشک تعیین می‌شود. رعایت دقیق دوره درمان و مصرف منظم داروها برای ریشه‌کن کردن کامل باکتری و جلوگیری از عود بیماری یا مزمن شدن آن بسیار حیاتی است. خوددرمانی یا قطع زودهنگام داروها می‌تواند منجر به مقاومت دارویی و عود مجدد بیماری با شدت بیشتر شود.

علائم تب مالت در بزرگسالان

علائم تب مالت در بزرگسالان بسیار متنوع و اغلب غیراختصاصی هستند، که همین امر تشخیص آن را در مراحل اولیه دشوار می‌کند. شایع‌ترین و بارزترین علامت تب نوسانی و مواج است؛ به این معنی که تب ممکن است در طول روز بالا و پایین شود و اغلب در عصرها یا شب‌ها به اوج خود برسد و با تعریق شبانه شدید همراه باشد. سایر علائم رایج شامل خستگی مفرط و مزمن، دردهای عضلانی و مفصلی (آرترالژی)، سردرد شدید و مداوم، و ضعف عمومی بدن است. بیماران ممکن است کاهش وزن ناخواسته، بی‌اشتهایی، لرز، و لرزش را نیز تجربه کنند. در برخی موارد، تب مالت می‌تواند باعث بزرگی کبد و طحال (هپاتواسپلنومگالی)، التهاب غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی)، و در مردان، التهاب بیضه (اپیدیدیموارکیت) شود. درگیری سیستم عصبی مرکزی (نوروبروسلوز) با علائمی مانند تغییرات خلقی، افسردگی، و مشکلات شناختی نیز امکان‌پذیر است. به دلیل تنوع علائم و شباهت آن‌ها به سایر بیماری‌ها، تشخیص قطعی تب مالت نیازمند معاینه بالینی دقیق و آزمایش‌های آزمایشگاهی تخصصی است.

تب مالت واگیر دارد؟

تب مالت به طور مستقیم از انسان به انسان واگیر ندارد و نیازی به ایزوله کردن بیماران نیست. راه اصلی انتقال این بیماری از حیوانات آلوده به انسان است. این انتقال می‌تواند از طریق مصرف محصولات لبنی غیرپاستوریزه (مانند شیر، پنیر، و بستنی محلی) یا گوشت آلوده نیم‌پز صورت گیرد. همچنین، تماس مستقیم با بافت‌ها، خون، ادرار، یا ترشحات حیوانات آلوده (به‌ویژه در افرادی که با دام سروکار دارند مانند دامداران، دامپزشکان و کارگران کشتارگاه) می‌تواند منجر به انتقال بیماری شود. استنشاق ذرات آلوده در محیط‌های دامداری نیز از راه‌های دیگر انتقال است. با این حال، انتقال از طریق تماس‌های روزمره، عطسه، سرفه یا تماس جنسی بین انسان‌ها بسیار نادر یا نامحتمل است، بنابراین نگرانی از سرایت مستقیم از فرد بیمار به دیگران وجود ندارد.

استرپتومایسین در تب مالت

استرپتومایسین یکی از آنتی‌بیوتیک‌های مهم و موثر در درمان تب مالت است که اغلب به صورت ترکیبی با داکسی‌سایکلین استفاده می‌شود. این دارو از دسته آمینوگلیکوزیدهاست و به دلیل اثربخشی بالا در از بین بردن باکتری بروسلا، به ویژه در موارد حاد و شدید بیماری، مورد استفاده قرار می‌گیرد. استرپتومایسین معمولاً به صورت تزریقی (عضلانی) و به مدت دو تا سه هفته تجویز می‌شود و پس از آن، بیمار ادامه درمان را با داکسی‌سایکلین و ریفامپین به صورت خوراکی پی می‌گیرد. استفاده از استرپتومایسین به ویژه در مواردی که درگیری استخوانی یا سیستم عصبی وجود دارد، می‌تواند بسیار مفید باشد. با این حال، به دلیل عوارض جانبی احتمالی مانند آسیب به کلیه‌ها یا عصب شنوایی (اوتیتوکسیسیتی)، مصرف آن باید تحت نظارت دقیق پزشک و با پایش منظم عملکرد کلیه‌ها و شنوایی بیمار صورت گیرد.

درمان تب مالت: چه چیزهایی خوب است؟

درمان قطعی تب مالت بر پایه مصرف ترکیبی و طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها استوار است و هیچ درمان خانگی یا گیاهی نمی‌تواند جایگزین آن شود. برای درمان مؤثر و جلوگیری از عود بیماری، پزشک معمولاً ترکیبی از دو آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کند. رایج‌ترین و مؤثرترین رژیم درمانی شامل داکسی‌سایکلین به همراه ریفامپین است که باید برای حداقل ۶ هفته مصرف شوند. در برخی موارد، به‌ویژه در شروع درمان یا درگیری‌های شدیدتر (مانند تب مالت استخوانی)، ممکن است استرپتومایسین یا جنتامایسین (به‌صورت تزریقی) نیز برای چند هفته به رژیم درمانی اضافه شوند. آنچه برای درمان تب مالت “خوب” است، در واقع پایبندی کامل به دوره درمانی تجویزشده توسط پزشک، حتی پس از بهبودی ظاهری علائم است. قطع زودهنگام داروها یا خوددرمانی می‌تواند منجر به مقاومت باکتری، عود بیماری و بروز عوارض جدی‌تر و مزمن شود. همچنین، تغذیه مناسب و استراحت کافی در طول دوره درمان به تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبودی سریع‌تر کمک می‌کند، اما این موارد تنها مکمل درمان دارویی هستند و هرگز جایگزین آنتی‌بیوتیک‌ها نیستند.

آیا تب مالت کشنده است؟

بله، تب مالت در موارد نادر و بدون درمان مناسب، می‌تواند کشنده باشد، اما مرگ و میر ناشی از آن بسیار پایین است. عوارض جدی و کشنده تب مالت معمولاً زمانی رخ می‌دهند که بیماری مزمن شده و ارگان‌های حیاتی بدن را درگیر کند. شایع‌ترین علت مرگ و میر ناشی از تب مالت، اندوکاردیت بروسلایی است که در آن باکتری به دریچه‌های قلب حمله کرده و باعث التهاب و آسیب شدید می‌شود. درگیری سیستم عصبی مرکزی (نوروبروسلوز) نیز می‌تواند به عوارض تهدیدکننده حیات مانند مننژیت یا انسفالیت منجر شود. همچنین، در افراد دارای نقص ایمنی یا کسانی که درمان را نیمه‌کاره رها می‌کنند، خطر بروز عوارض جدی و مرگ و میر افزایش می‌یابد. با این حال، با تشخیص زودهنگام و درمان کامل و صحیح با آنتی‌بیوتیک‌ها، تب مالت یک بیماری قابل کنترل و معمولاً غیرکشنده است. اهمیت پیشگیری از این بیماری از طریق پاستوریزه کردن محصولات لبنی و رعایت بهداشت در مواجهه با دام آلوده، در کاهش موارد ابتلا و جلوگیری از عوارض جدی بسیار بالا است.

راه انتقال تب مالت از انسان به انسان

تب مالت (بروسلوز) به طور کلی از انسان به انسان منتقل نمی‌شود و این یک نکته بسیار مهم در کنترل و پیشگیری از شیوع بیماری است. برخلاف بسیاری از بیماری‌های عفونی که از طریق تماس مستقیم، عطسه، سرفه یا قطرات تنفسی بین افراد منتقل می‌شوند، راه اصلی انتقال تب مالت به انسان از طریق تماس با حیوانات آلوده (دام‌ها مانند گاو، گوسفند، بز و شتر) یا مصرف محصولات لبنی غیرپاستوریزه است. افراد در معرض خطر شامل دامداران، دامپزشکان، کارگران کشتارگاه، و افرادی هستند که شیر و فرآورده‌های شیری محلی و غیربهداشتی مصرف می‌کنند. اگرچه موارد بسیار نادری از انتقال از مادر به جنین در دوران بارداری یا از طریق شیردهی گزارش شده است، اما این موارد استثنا هستند و تب مالت به عنوان یک بیماری با قابلیت سرایت مستقیم از انسان به انسان شناخته نمی‌شود. بنابراین، نیازی به جداسازی بیماران مبتلا به تب مالت از سایر افراد نیست و ارتباطات روزمره با آن‌ها خطری برای انتقال بیماری ندارد.

علائم تب مالت در کودکان

علائم تب مالت در کودکان می‌تواند مشابه علائم در بزرگسالان باشد، اما گاهی اوقات ممکن است خفیف‌تر یا با ویژگی‌های خاص خود را نشان دهد. شایع‌ترین علامت در کودکان نیز تب نوسانی و مواج است که ممکن است با لرز و تعریق شبانه همراه باشد. کودکان مبتلا به تب مالت ممکن است از دردهای مفصلی و عضلانی، خستگی، ضعف عمومی، و بی‌اشتهایی شکایت کنند که می‌تواند منجر به کاهش وزن شود. در برخی موارد، والدین ممکن است متوجه بزرگی غدد لنفاوی، کبد یا طحال در فرزند خود شوند. یکی از علائمی که می‌تواند در کودکان بارزتر باشد، آرترالژی (درد مفاصل) است که ممکن است کودک را از بازی و فعالیت‌های روزمره باز دارد. از آنجایی که تشخیص تب مالت در کودکان ممکن است به دلیل علائم غیراختصاصی چالش‌برانگیز باشد، داشتن سابقه تماس با حیوانات آلوده یا مصرف محصولات لبنی غیرپاستوریزه در خانواده می‌تواند راهنمای مهمی برای پزشک باشد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب در کودکان برای جلوگیری از عوارض طولانی‌مدت و اطمینان از رشد و تکامل سالم آن‌ها حیاتی است.